کمبود ویتامین دی (Vitamin D deficiency)

ویتامین دی گروهی از ترکیبات استرولی است که در تعادل کلسیم و فسفر نقشی بسیار مهم دارد. کمبود شدید آن باعث ایجاد هایپوکلسمی و هایپوفسفاتمی می شود. این اختلالات در طولانی مدت سبب ایجاد راشیتیسم (در سنین رشد) و استئومالاشی (پس از بسته شدن صفحات رشد) می شود. مهمترین علت ایجاد راشیتیسم و استئومالاشی کمبود ویتامین دی است.

علل کمبود ویتامین دی متنوع است؛ شایع ترین آن ها کمبود ناشی از تامین ناکافی ویتامین دی است (مدت زمان ناکافی قرار گرفتن در معرض نور خورشید، عدم تامین میزان کافی از راه تغذیه، سوء جذب به دنبال جراحی های گوارشی).

از دیگر علل کم بود ویتامین دی مصرف دارو هایی (ریفامپین، فنی توئین و باربیتورات ها) است که سرعت از دست رفتن آن را افزایش می دهد. همچنین ایزونیازید سبب اختلال در چرخه ویتامین دی می شود.

در کمبود خفیف تا متوسط ویتامین دی معمولا بیماران بی علامت هستند اما در کمبود شدید و طولانی مدت ویتامین دی، به سبب کاهش کلسیم بدن، هایپرپاراتیروئیدی ثانویه، اختلال در مینرالیزاسیون اسکلتی (استئوپنی، راشیتیسم و استئومالاشی) و میوپاتی پروگزیمال محتمل هستند.

میزان مورد نیاز ویتامین دی در نوزادان و شیرخواران جهت پیشگیری از راشیتیسم ناشی از کمبود ویتامین دی معادل ۴۰۰ واحد بین المللی است. این میزان جهت حفظ روند طبیعی جایگزینی استخوان ها و حفظ تعادل کلسیم و فسفر در سنین ۱-۷۰ سالگی ۶۰۰ واحد بین المللی است. در سنین بیش از ۷۱ سالگی این میزان ۸۰۰ واحد بین المللی تعیین شده است.

توجه شود که موارد ذکر شده در بالا جهت جلوگیری از ایجاد اختلال در روند شکل گیری و حفظ استخوان هاست و سایر نیاز های بدن را شامل نمی شود، به همین سبب میزان ویتامین دی مورد نیاز روزانه در سنین بالای یکسالگی بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد بین المللی توصیه شده است.

۱. پیشگیری از کمبود ویتامین دی

۲. تشخیص کمبود ویتامین دی

۳. درمان کمبود ویتامین دی

۴. پیگیری کمبود ویتامین دی

۵. منابع

* Harrison’s Principles of Internal Medicine 21st edition chapter 409

* بسته آموزشی تغذیه در برنامه تحول سلامت در نظام بهداشت (ویژه پزشکان شاغل در مراکز خدمات جامع سلامت) دکتر پریسا ترابی و همکاران، پاییز ۱۴۰۰