یخ زدگی (frostbite)

زمانی رخ می دهد که پوست در معرض دمای زیر صفر قرار بگیرد.

شایع ترین قسمت درگیر به ترتیب سر، دست ها و پاها هستند.

تعیین شدت آسیب بافتی

آسیب ناشی از یخ زدگی بر اساس عمق و میزان آسیب بافتی که پس از گرم کردن عضو مشاهده می شود، به چهار دسته تقسیم می گردد:

• درجه اول یخ زدگی با یخ زدن جزئی پوست، اریتم، ادم خفیف، نبود تاول و گه گاه پوسته پوسته شدن بعد از چند روز مشخص می شود. در این حال بیمار ممکن است از گزگز و سوزش شکایت داشته باشد. پروگنوز این حالت عالی است.
• درجه دوم یخ زدگی با یخ زدن کل زخامت پوست، اریتم، ادم قابل توجه ایجاد شده در طی ۳-۴ ساعت و تشکیل تاول های شفاف مشخص می شود. تاول ها در بازه زمانی ۶-۲۴ ساعت ایجاد شده و تا انتهای انگشتان گسترش پیدا می کند. این تاول ها ظرف چند روز پوسته پوسته شده و اسکار سفت و مشکی رنگی ایجاد میکند. بیمار از بی حسی و به دنبال آن خارش و احساس ضربان شکایت دارد. پروگنوز خوب است.
• درجه سوم یخ زدگی با گسترش آسیب به بافت های زیرین درم، تاول های خونی و نکروز پوستی و تغییر رنگ بنفش-آبی پوست مشخص می شود. بیمار ذکر می کند که عضو درگیر مانند تخته چوب شده است، این حالت با سوزش، احساس ضربان و درد تیرکشنده ادامه می یابد. پروگنوز ضعیف است.
• درجه چهارم یخ زدگی با گسترش آسیب بافت های زیرجلدی مانند عضلات، تاندون ها و استخوان ها، ادم خیف، پوست mottled شده، سیانوز و در نهایت با تشکیل اسکار عمیق، خشک و مشکی رنگ مشخص می شود. ممکن از وزیکول هایی تشکیل شود. بیمار از درد عمیق مفصلی شکایت دارد. پروگنوز بسیار بد است.

۱. مدیریت یخ زدگی (frostbite)

• اقدامات لازم در محل حادثه
• اقدامات لازم در اورژانس

۲. منابع

* Rosen’s Emergency Medicine concepts and clinical practice 9^th edition chapter 131

* Tintinali’s Emergency Medicine A comperhensive study guid 9^th edition chapter 208